پرفشاری خون (هیپرتانسیون)

پرفشاری خون (هیپرتانسیون)
پرفشاری خون یا هیپرتانسیون، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در سراسر جهان است که به عنوان "قاتل خاموش" شناخته می‌شود. این بیماری، عامل اصلی بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی، بیماری‌های کلیوی و سایر مشکلات جدی است.

پرفشاری خون چیست؟

پرفشاری خون یا هیپرتانسیون، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فشار خون در دیواره عروق بالاتر از حد طبیعی باشد. فشار خون از دو مقدار تشکیل شده است: فشار سیستولیک (عدد بالایی) که نشان‌دهنده فشار خون در هنگام انقباض قلب است و فشار دیاستولیک (عدد پایینی) که نشان‌دهنده فشار خون در هنگام استراحت قلب است.

بر اساس دستورالعمل‌های انجمن قلب آمریکا (AHA) و کالج قلب آمریکا (ACC)، پرفشاری خون بر اساس مقادیر زیر تعریف می‌شود:

فشار خون طبیعی: کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه

فشار خون بالا (پیش‌فشارخون): 129-120/79-80 میلی‌متر جیوه

پرفشاری خون مرحله 1: 139-130/89-80 میلی‌متر جیوه

پرفشاری خون مرحله 2: 140/90 میلی‌متر جیوه یا بالاتر

 

اپیدمیولوژی پرفشاری خون:

پرفشاری خون یک مشکل بهداشت عمومی جهانی است و تخمین زده می‌شود که بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند. این بیماری، شیوع بالایی در افراد مسن، افراد دارای سابقه خانوادگی پرفشاری خون، افراد چاق، افراد کم‌تحرک و افراد مبتلا به دیابت دارد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، پرفشاری خون یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است.

علل پرفشاری خون:

پرفشاری خون به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: پرفشاری خون اولیه (اساسی) و پرفشاری خون ثانویه.

 

پرفشاری خون اولیه (اساسی):

بیش از 90 درصد موارد پرفشاری خون از نوع اولیه هستند و علت دقیق آنها مشخص نیست. با این حال، عوامل متعددی در بروز این نوع پرفشاری خون نقش دارند:

وراثت: داشتن سابقه خانوادگی پرفشاری خون، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

افزایش سن: با افزایش سن، احتمال بروز پرفشاری خون افزایش می‌یابد.

جنسیت: مردان بیشتر از زنان در سنین جوانی و میانسالی به پرفشاری خون مبتلا می‌شوند، اما در سنین بالاتر، این تفاوت جنسیتی کمتر می‌شود.

نژاد: برخی از نژادها مانند آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار بیشتر مستعد ابتلا به پرفشاری خون هستند.

چاقی: اضافه وزن و چاقی باعث افزایش فشار خون می‌شوند.

کم‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی باعث افزایش فشار خون می‌شود.

تغذیه نامناسب: مصرف زیاد نمک، چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری‌شده، باعث افزایش فشار خون می‌شوند.

استرس: استرس مزمن می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.

مصرف الکل: مصرف زیاد الکل باعث افزایش فشار خون می‌شود.

سیگار کشیدن: سیگار به عروق خونی آسیب می‌زند و باعث افزایش فشار خون می‌شود.

بیماری‌های زمینه‌ای: برخی از بیماری‌ها مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی می‌توانند خطر ابتلا به پرفشاری خون را افزایش دهند.

 

پرفشاری خون ثانویه:

حدود 5 تا 10 درصد موارد پرفشاری خون از نوع ثانویه هستند و علت زمینه‌ای مشخصی دارند. این علل عبارتند از:

بیماری‌های کلیوی: بیماری‌های مزمن کلیوی، تنگی عروق کلیه و سایر مشکلات کلیوی می‌توانند باعث پرفشاری خون شوند.

بیماری‌های غدد درون‌ریز: پرکاری تیروئید، سندرم کوشینگ، فئوکروموسیتوم (تومور غده فوق کلیه)، پرکاری پاراتیروئید و سایر اختلالات هورمونی می‌توانند باعث پرفشاری خون شوند.

داروها: برخی از داروها مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد بارداری خوراکی، کورتیکواستروئیدها و ضداحتقان‌ها می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند.

تنگی آئورت: باریک شدن شریان آئورت (شریان اصلی بدن) می‌تواند باعث پرفشاری خون شود.

آپنه خواب انسدادی: قطع تنفس در طول خواب می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.

مصرف مواد مخدر: مصرف برخی مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین‌ها می‌توانند باعث پرفشاری خون شوند.

پرفشاری خون (هیپرتانسیون)

روش‌های تشخیص پرفشاری خون:

اندازه‌گیری فشار خون: مهم‌ترین روش تشخیص پرفشاری خون، اندازه‌گیری منظم و صحیح فشار خون است. اندازه‌گیری فشار خون باید در شرایط آرام و در حالت نشسته یا درازکش انجام شود. معمولاً دو تا سه اندازه‌گیری با فاصله چند دقیقه برای تأیید نتیجه انجام می‌شود.

مانیتورینگ فشار خون 24 ساعته (هولتر فشار خون): در این روش، فشار خون به طور مداوم در طول 24 ساعت با استفاده از یک دستگاه قابل حمل ثبت می‌شود. این روش برای تشخیص پرفشاری خون پنهان، ارزیابی تغییرات فشار خون در طول شبانه‌روز و ارزیابی اثربخشی درمان دارویی کاربرد دارد.

اندازه‌گیری فشار خون در منزل: اندازه‌گیری منظم فشار خون در منزل می‌تواند به تشخیص زودهنگام پرفشاری خون و کنترل دقیق‌تر آن کمک کند.

آزمایش‌های خون و ادرار: آزمایش‌های خون و ادرار برای بررسی عملکرد کلیه، سطح الکترولیت‌ها (پتاسیم، سدیم)، قند خون و کلسترول خون انجام می‌شود.

الکتروکاردیوگرافی (ECG یا نوار قلب): برای بررسی وضعیت قلب و تشخیص عوارض احتمالی ناشی از پرفشاری خون انجام می‌شود.

اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب): برای بررسی ساختار و عملکرد قلب و تشخیص بزرگ شدن قلب و سایر ناهنجاری‌های قلبی انجام می‌شود.

سایر آزمایش‌ها: در صورت شک به پرفشاری خون ثانویه، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند سونوگرافی کلیه، آزمایش هورمون‌ها و تصویربرداری عروق کلیه انجام شود.

 

درمان پرفشاری خون:

هدف از درمان پرفشاری خون، کاهش فشار خون به سطح طبیعی، جلوگیری از عوارض ناشی از آن و بهبود کیفیت زندگی است. درمان پرفشاری خون شامل دو بخش اصلی است: درمان‌های غیردارویی و درمان دارویی.

1.درمان‌های غیردارویی: رویکردی جامع برای کنترل فشار خون

درمان‌های غیردارویی شامل تغییر سبک زندگی و سایر روش‌های غیردارویی است که در کنترل و مدیریت پرفشاری خون بسیار موثر هستند:

تغییر سبک زندگی: ارکان اصلی کنترل پرفشاری خون

تغذیه سالم و متعادل:

رژیم غذایی DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension): این رژیم غذایی بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، مرغ، ماهی و مغزها تأکید دارد و مصرف گوشت قرمز، چربی‌های اشباع‌شده، کلسترول و شیرینی‌ها را محدود می‌کند.

کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک (سدیم) باعث افزایش فشار خون می‌شود. توصیه می‌شود مصرف نمک را به کمتر از 2.3 گرم در روز (حدود یک قاشق چایخوری) محدود کنید و از مصرف غذاهای فرآوری شده، کنسرو شده و فست‌فودها که حاوی سدیم بالایی هستند، خودداری کنید.

مصرف پتاسیم کافی: مصرف غذاهای حاوی پتاسیم مانند موز، پرتقال، سیب زمینی، اسفناج و گوجه فرنگی به کاهش فشار خون کمک می‌کند.

مصرف فیبر: مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و حبوبات به تنظیم فشار خون و بهبود هضم کمک می‌کند.

محدود کردن مصرف چربی‌های ناسالم: مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس موجود در غذاهای سرخ‌کردنی، فست‌فودها و فراورده‌های حیوانی پرچرب باعث افزایش کلسترول بد خون و فشار خون می‌شود. توصیه می‌شود از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و روغن‌های گیاهی غیر اشباع استفاده کنید.

محدود کردن مصرف شکر: مصرف زیاد شکر و نوشیدنی‌های شیرین باعث افزایش وزن و افزایش فشار خون می‌شود.

نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب کافی به حفظ هیدراتاسیون بدن و تنظیم فشار خون کمک می‌کند.

ورزش منظم:

ورزش‌های هوازی: انجام ورزش‌های هوازی منظم مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری، دویدن سبک و رقص به تقویت قلب و عروق، کاهش فشار خون و کنترل وزن کمک می‌کند. توصیه می‌شود حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط یا 75 دقیقه ورزش با شدت زیاد در هفته انجام شود.

تمرینات قدرتی: انجام تمرینات قدرتی با وزنه یا کش‌های مقاومتی، به تقویت عضلات و استخوان‌ها کمک می‌کند. توصیه می‌شود حداقل دو بار در هفته تمرینات قدرتی انجام شود.

انتخاب فعالیت‌های لذت‌بخش: انتخاب فعالیت‌هایی که از انجام آنها لذت می‌برید، به حفظ انگیزه و ادامه دادن برنامه ورزشی کمک می‌کند.

شروع تدریجی: در صورتی که به تازگی شروع به ورزش کرده‌اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج شدت و مدت زمان تمرینات را افزایش دهید.

اجتناب از کم‌تحرکی: سعی کنید در طول روز فعال باشید و از نشستن طولانی مدت خودداری کنید.

کاهش وزن:

اضافه وزن و چاقی باعث افزایش فشار خون می‌شوند. کاهش وزن اضافی می‌تواند فشار خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. حتی کاهش 5 تا 10 درصد از وزن بدن می‌تواند تأثیر مثبتی بر فشار خون داشته باشد.

مدیریت استرس:

تکنیک‌های آرام‌سازی: استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و تای چی، به کاهش استرس و بهبود آرامش کمک می‌کند.

فعالیت‌های تفریحی: اختصاص دادن زمان به فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی‌هایی که از انجام آنها لذت می‌برید، به کاهش استرس و بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند.

خواب کافی: داشتن خواب کافی و با کیفیت به کاهش استرس و بهبود عملکرد روزانه کمک می‌کند.

صحبت با دوستان و خانواده: برقراری ارتباط با دوستان و خانواده و صحبت کردن در مورد مشکلات، به کاهش استرس کمک می‌کند.

مراجعه به متخصص: در صورت عدم توانایی در مدیریت استرس، مراجعه به متخصص سلامت روان می‌تواند مفید باشد.

ترک سیگار:

سیگار کشیدن به عروق خونی آسیب می‌زند و باعث افزایش فشار خون و خطر بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. ترک سیگار برای بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش فشار خون ضروری است.

محدود کردن مصرف الکل:

مصرف الکل باعث افزایش فشار خون می‌شود.

توصیه می‌شود مصرف الکل را محدود کرده یا ترک کنید.

سایر روش‌های غیردارویی:

بیوفیدبک (بازخورد زیستی): نوعی تکنیک آرام‌سازی است که به افراد کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از عملکردهای غیرارادی بدن خود مانند ضربان قلب و فشار خون پیدا کرده و آنها را کنترل کنند.

طب سوزنی: در برخی مطالعات نشان داده شده است که طب سوزنی ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

موسیقی درمانی: گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس و فشار خون کمک کند.

یوگا و تای چی: این تمرینات ترکیبی از حرکات بدنی، تنفس و مراقبه هستند که به کاهش استرس و بهبود جریان خون کمک می‌کنند.

پرفشاری خون (هیپرتانسیون)

 

2.درمان دارویی:

در صورتی که درمان‌های غیردارویی به تنهایی برای کنترل فشار خون کافی نباشند، داروهای ضد فشار خون تجویز می‌شوند. داروهای ضد فشار خون در انواع مختلفی وجود دارند و بر اساس شرایط بیمار و نظر پزشک انتخاب می‌شوند. این داروها عبارتند از: *  دیورتیک‌ها (ادرارآورها): به کاهش حجم خون و فشار خون کمک می‌کنند. *  مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACEI): باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شوند. *  مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARB): عملکرد مشابه ACEI دارند و در افرادی که به ACEI حساسیت دارند، استفاده می‌شوند. *  مسدودکننده‌های بتا: باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون می‌شوند. *  مسدودکننده‌های کانال کلسیم: باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شوند. *  مسدودکننده‌های آلفا: باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شوند. *  مهارکننده‌های رنین: داروهای جدیدتر که بر سیستم رنین-آنژیوتانسین تأثیر می‌گذارند. * ممکن است پزشک برای کنترل بهتر فشار خون، ترکیبی از چند دارو را تجویز کند.

 

عوارض ناشی از پرفشاری خون کنترل نشده: خطرات جدی برای سلامتی

پرفشاری خون کنترل نشده، در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عوارض جدی و خطرناکی شود که به طور مستقیم بر کیفیت زندگی و طول عمر فرد تأثیر می‌گذارند. این عوارض عبارتند از:

بیماری‌های قلبی عروقی:

بیماری عروق کرونر (CAD): پرفشاری خون باعث آسیب به دیواره عروق کرونر (عروقی که خون را به قلب می‌رسانند) می‌شود. این امر می‌تواند منجر به تنگ شدن و سخت شدن عروق (آترواسکلروز) و کاهش جریان خون به قلب شود. در نهایت، این امر می‌تواند باعث درد قفسه سینه (آنژین صدری)، حمله قلبی (سکته قلبی) و نارسایی قلبی شود.

 

نارسایی قلبی: پرفشاری خون مزمن باعث می‌شود که قلب برای پمپاژ خون به بدن، بیشتر کار کند. در طول زمان، این امر باعث ضعیف شدن و بزرگ شدن عضله قلب می‌شود و در نهایت منجر به نارسایی قلبی می‌شود. نارسایی قلبی باعث علائمی مانند تنگی نفس، خستگی، ورم پاها و تپش قلب می‌شود.

 

بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی): پرفشاری خون می‌تواند باعث ضخیم شدن دیواره‌های قلب (هیپرتروفی بطن چپ) شود. این امر باعث اختلال در عملکرد قلب و افزایش خطر آریتمی‌های قلبی (نامنظم شدن ضربان قلب) و نارسایی قلبی می‌شود.

 

سکته مغزی:

پرفشاری خون یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است. فشار خون بالا باعث آسیب به عروق مغزی می‌شود و می‌تواند منجر به پارگی یا انسداد عروق شود.

 

سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از لخته): در این نوع سکته، یک لخته خون باعث مسدود شدن عروق مغزی شده و مانع رسیدن خون به بخشی از مغز می‌شود.

 

سکته مغزی هموراژیک (خونریزی دهنده): در این نوع سکته، یکی از عروق مغزی پاره شده و باعث خونریزی در مغز می‌شود.

 

سکته مغزی می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند فلج، اختلال در تکلم، اختلال در بینایی و اختلالات شناختی شود.

 

بیماری‌های کلیوی:

پرفشاری خون باعث آسیب به عروق کلیوی می‌شود و در طول زمان، می‌تواند منجر به نارسایی مزمن کلیه شود.

 

نارسایی مزمن کلیه باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها، تجمع مواد زائد در بدن، و بروز علائمی مانند خستگی، تورم، کاهش اشتها و مشکلات ادراری می‌شود. در مراحل پیشرفته، ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه باشد.

 

بیماری‌های چشمی (رتینوپاتی هیپرتانسیو):

 

پرفشاری خون می‌تواند باعث آسیب به عروق شبکیه چشم شود که به آن رتینوپاتی هیپرتانسیو گفته می‌شود.

 

رتینوپاتی هیپرتانسیو می‌تواند منجر به تاری دید، دوبینی، خونریزی شبکیه و در نهایت از دست دادن بینایی شود.

 

بیماری‌های عروق محیطی (PAD):

پرفشاری خون باعث آسیب به عروق محیطی (عروق پاها و سایر اندام‌ها) می‌شود.

 

بیماری عروق محیطی می‌تواند منجر به درد پاها هنگام راه رفتن (لنگش)، زخم‌های پا، و در موارد شدیدتر، نیاز به قطع عضو شود.

 

اختلال در عملکرد شناختی:

پرفشاری خون می‌تواند باعث آسیب به عروق مغزی و اختلال در عملکرد شناختی شود.

 

این اختلال می‌تواند منجر به دمانس (زوال عقل)، کاهش حافظه، مشکل در تمرکز و اختلال در تفکر شود.

 

اختلال در نعوظ:

پرفشاری خون می‌تواند باعث آسیب به عروق خونی آلت تناسلی شده و منجر به اختلال در نعوظ در مردان شود.

 

پیشگیری از پرفشاری خون:

با رعایت نکات زیر می‌توان از بروز پرفشاری خون پیشگیری کرد و در صورت ابتلا، آن را به خوبی کنترل کرد:

حفظ وزن مناسب

داشتن رژیم غذایی سالم

انجام ورزش منظم

محدود کردن مصرف الکل

ترک سیگار

مدیریت استرس

اندازه‌گیری منظم فشار خون

مراجعه منظم به پزشک و پیگیری درمان

 

نتیجه‌گیری:

پرفشاری خون یک بیماری شایع و خطرناک است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی مرگبار شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب پرفشاری خون، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری دارد. درمان‌های غیردارویی، به عنوان یک رویکرد جامع و موثر، به همراه درمان دارویی در صورت نیاز، در کنترل و مدیریت پرفشاری خون بسیار حائز اهمیت است. با تغییر سبک زندگی، استفاده از سایر روش‌های غیردارویی، مصرف داروهای تجویز شده و پیگیری منظم با پزشک، می‌توان پرفشاری خون را به خوبی کنترل کرده و از بروز عوارض آن جلوگیری نمود. آگاهی از عوارض جدی ناشی از پرفشاری خون، اهمیت تشخیص زودهنگام و پایبندی به درمان را بیشتر نشان می‌دهد.

فهرست مطالب صفحه

نوشته قبلی

بیماری آسم

نوشته بعدی

(عفونت ریه پنومونی)- Pneumonia

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

جهت مشاوره با پزشک فرم زیر را تکمیل و ارسال نمایید جهت تعیین وقت با شما تماس گرفته می شود